Two concepts frequently encountered by those exploring Buddhist teachings are the Five Divisions (Panchakkhandha) and the Five Divisions of Clinging (Pancha Upadanakkhandha). The Five Divisions are:
- Form Division (Rupa Khandha)
- Feeling Division (Vedana Khandha)
- Perception Division (Sanna Khandha)
- Mental Formations Division (Sankhara Khandha)
- Consciousness Division (Vijnana Khandha)
These are further divided into eleven categories. The Form Division, for example, encompasses a multitude of forms:
- Distant forms
- Near forms
- Subtle forms
- Gross forms
- Inferior forms
- Superior forms
- External forms
- Internal forms
- Past forms
- Present forms
- Future forms
All forms that can be mentally conceived fall under the Five Divisions. Similarly, each of the other divisions (feeling, perception, mental formations, and consciousness) can also be categorized into eleven aspects. Thus, the Five Divisions can be contemplated in fifty-five different ways. There is nothing in the universe, human or divine, that falls outside these fifty-five categories. The Buddha’s discourse on the Five Divisions encompasses the entire conceivable universe.
The Five Divisions of Clinging (Pancha Upadanakkhandha), on the other hand, represent the limited aspects that beings cling to. Like the Five Divisions, these can also be categorized into eleven aspects. For example, among the eleven types of form, beings typically cling only to a small, pleasurable portion. They do not cling to the vast majority of other forms. If the pleasure associated with the clung-to portion fades, that portion is gradually discarded. If discarding it is difficult, suffering ensues. This clinging and aversion bind beings to the cycle of samsara. Understanding the constant change within the Five Divisions of Clinging allows one to comprehend rebirth (cuti-upapata).
The Five Divisions themselves do not cause suffering or happiness. It is the Five Divisions of Clinging that are the root of all suffering and happiness. Beings perceive pleasure in the agreeable aspects of the Five Divisions of Clinging. When these aspects become disagreeable, they perceive suffering. All perceived pleasure is a mental construct, an illusion, not reality.
When agreeable sensations arise concerning form, feeling, perception, mental formations, or consciousness, beings cling to them. When these clung-to divisions change, suffering arises. This is due to the inherent impermanence (anicca). Suffering is the inevitable consequence of clinging to impermanent things. To understand the Noble Truth of Suffering (Dukkha), one must understand the Five Divisions of Clinging. Suffering arises from clinging to agreeable things and their subsequent change. If one does not cling, there is no suffering or happiness.
Human and divine beings are born, suffer, and experience suffering due to clinging to pleasurable objects through the Five Divisions of Clinging. The existence of pleasurable objects cannot be prevented. However, if beings can mentally relinquish this clinging, suffering ends. An Arahant is free from clinging to the Five Divisions of Clinging. The Five Divisions themselves are common to all, including arhants. Therefore, understanding the distinction between the Five Divisions and the Five Divisions of Clinging is crucial for attaining liberation.
The “ten armies of Mara” in Buddhist teachings represent the ten aspects of clinging: internal and external form clinging, and similarly for feeling, perception, mental formations, and consciousness. As long as one clings to the Five Divisions of Clinging, one is bound to Mara. To escape this bondage, one must relinquish this clinging. Clinging to form, feeling, perception, mental formations, and consciousness as “self” or “mine” creates a chain of cause and effect.
If one realizes these divisions are not suitable for being considered “self” or “mine,” one ceases to cling and attains liberation.
බෞද්ධ දහම සොයා යන අයට නිතරම අහන්නට ලැබෙන සංකල්ප දෙකකි පංචස්කන්ධය හා පංච උපාදානස්කන්ය. පංචස්කන්ධය නම් රූපස්කන්ය , වේදනාස්කන්ධය , සඤ්ඤාස්කන්ධය , ස්කාරස්කන්ධය හා විඤ්ඤාණස්කන්ධය යි. ඒවා නැවත කොටස් 11 කට බෙදේ. රූපස්කන්ධ ය නම් රූප ගොඩක් යන්නයි. මේවා
1.දුර රූප
2.ලග රූප
3.සියුම් රූප
4.ඝන රූප
5.හීන රූප
6.ප්‍රණීත රූප
7.බාහිර රූප
8.අභ්‍යන්තර රූප
9.අතීත රූප
10.වර්තමාන රූප
11.අනාගත රූප
යන කෙනෙකුට මෙනෙහි කරගත හකි රූප සමූහයක්ම පංචස්කන්ධයට අයිති වේ.
මේ ආකාරයෙන්ම වේදනා ස්කන්ධයද , සඤ්ඤාස්කන්ධය ,සංස්කාරස්කන්ධය , විඤ්ඤාණස්කන්ධයද එකොළොස් අකාර වේ. මෙලෙස මිනිසෙකුට , දෙවියෙකුට කෙනෙකුගේ පංචස්කන්ධය පනස්පස් ආකාරයකට බෙදා මෙනෙහි කල හැක. මේ පනස්පස් වූ කොටස් වලට අමතරව කිසි මිනිසෙකුට දෙවියෙකුට මේ විශ්වය තුලින් අතිරේක යමක් මෙනෙහි කරගන්නට නොහැක එනම්, බුද්ධ දේශනාවේ එන පංචස්කන්ධය සිතාගත නොහකි තරම් වූ මේ සක්වලම පිලිබදව කළ විග්‍රහයකි.
පංචඋපාදානස්කය යනුවෙන් පෙන්වා දෙන දෙවන කොටස මිනිසෙකුට , සත්ත්වයෙකුට , දෙවියෙකුට උපාදානය කරගත හැකි ඉතාම සුලු කොටසකි. පෙර කී පරිදිම මෙයද කොටස් එකොළහ බැගින් බෙදා විග්‍රහ කල හැක. යම්කිසි කෙනෙකුට තම සිතින් මෙනෙහි කළ හැකි එකොලොස් ආකාර රූප අතරින් ඉතාම සුලු ප්‍රිය රූප කොටසක් පමනක් උපාදානය කරගනී. අනන්ත අප්‍රමාන අනෙකුත් රූප උපාදානය කර නොගනී. උපාදානය කරගත් යම් කොටසක ප්‍රිය බව පහව ගියේ නම්, ඒ කොටස ක්‍රමයෙන් උපාදානය කරගත් කොටසෙන් ප්‍රාහාණය කර ඉවත් කරයි. ඉවත් කිරීමට අපහසු වේ නම් තැවෙයි. සත්ත්වයා සසරට බැද තබන්නේ මෙම ඇලීම් හා ගැටීම් මතය. යම් කෙනෙකුට මේ පංචඋපාදානස්කන්ධ යෙහි ඇතිවන නිරන්තර වෙනස්වීම දැකගත හැකි වුවහොත් , එම පුද්ගලයාට චුති – උපත යන දෙකද නිවැරදිව තේරුම් ගත හැකි වෙයි.
පංචස්කන්ධය යනුවෙන් අප කලින් සඳහන් කළ දේවල් කිසිම මිනිසෙකුට සත්ත්වයෙකුට දුක හෝ සැප හෝ උරුම කර දෙන්නට සමත් එකක් ද නොවේ. පංච උපාදානස්කන්ධයම සියලු ආකාර වූ දුක සැප උරුමකර දෙන්නටද හේතුව වෙයි. මිනිසුන්, සත්ත්වයින් සැප යැයි සළකන්නේ පංචඋපාදානස්කන්ධයේ ප්‍රිය කොටසටයි. ඒ උපාදානය කරගත් යම්කිසි ප්‍රිය කොටසක් අප්‍රිය බවට පත්වී නම් එතැනදී මිනිසුන් එයම දුකක් ලෙසින්ද සළකති. සියලු මිනිසුන්, සත්ත්වයින්, දෙවියන් සැප යැයි සළකන්නේ ප්‍රිය බවක්, මධුර බවක් තමන් තමාගේම සිතෙන්ම ඇති කරගත් මායාවක් මුළාවක් මිස සත්‍යයක්ද නොවේ.
යම්කිසි දෙයක් පිළිබඳව ප්‍රිය මධුර බවක් තම සිත තුළම හටගත්තේ නම් එවැනි රූප, වේදනා, සංඥා, සංඛාර, විඤ්ඤාණ තමන් උපාදානය කරගනී. තමා තම සිතෙන්ම අල්ලා උපාදානය කරගත් පංචඋපාදානස්කන්ධය එක දිගටම තමන්ට කැමති සේ පවත්වන්නට, කැමති ආකාරයෙන් නවත්වාගන්නට නොහැකිව විපරිණාමයට, වෙනසට භාජනය වූ විට එතැනදී දුක, ශෝක, පරිදේව, දොම්නස්, උපායාස ආදී සියලු ලක්ෂණද පහළවෙයි. මෙයට මුල් වූයේ ”අනිච්ච” ධර්මතාවයයි. කැමති සේ පැවැත්විය නොහැකි බවයි. මේ අනුව දුක යනු යම් ප්‍රිය දෙයක් උපාදානය කර අල්ලා ගැනීමත් සමඟම එහි නියත ලක්ෂණය වූ නිච්ච ධර්මතාවය නිසා නියත වශයෙන්ම උරුම වන ඵලයයි. විපාකයයි. දුක්ඛ අරිය සත්‍යය නිවැරදිව තේරුම් ගන්නට නම් මේ උපාදානස්කන්ධය පිළිබඳව නිවැරදිව තේරුම් ගත යුතුයි. යම් යම් දේ පිළිබඳව, පුද්ගලයින් පිළිබඳව, වස්තූන් පිළිබඳ ප්‍රිය බවක් ඇති වීමත්, එවැනි ප්‍රිය වූ දෙයක් අප්‍රිය බවට පත්වීමත් දුකට හේතුවයි. එවැනි ප්‍රිය දෙයක් උපාදානය කර නොගත්තේ නම් දුකක් හෝ සැපක් ඇතිවන්නේද නැත.
ලෝකයේ යම් සත්ත්වයෙකු, භූතයෙකු, මිනිසෙකු, දෙවියෙකු උපත ලබන්නේද, දුක් විඳින්නේද, දුක හටගන්නේද ඊට එකම හේතුව, ප්‍රිය මධුර වස්තූන් කෙරෙහි ඇති වූ ඇල්ම, උපාදානය, බැඳීම නම් වූ පංචඋපාදානස්කන්ධය නිසයි. ප්‍රිය, මධුර වස්තූන් ලොව පැවතීම හෝ එවැනි ප්‍රිය මධුර වස්තූන් විනාශ කර තුරන් කිරීම හෝ කාටවත් කවදාකවත් කළ හැකි දෙයක් නොවේ. ඒ ඒ සත්ත්වයා යම් දිනක ප්‍රිය, මධුර වස්තුන් කෙරෙහි ඇති කරගන්නා පංචඋපාදානස්කන්ධය ඉවත් කරන්නට සිතින් තුරන් කරන්නට සමත් වුවහොත් දුකද එයින්ම කෙළවර වෙයි. අරහතුන්වහන්සේ කිසිම ආකාරයකින් පංචඋපාදානස්කන්ධයකට බැඳී නැත. පංචස්කන්ධය අරහතුන් වහන්සේටත් පොදු දෙයකි. ඒ අනුව පංචස්කන්ධය හා පංචඋපාදානස්කන්ධය යන දෙක නිවැරදිවම තේරුම් ගෙන, නිවන් අවබෝධ කරගන්නට උපකාර වන ධර්මයම තේරුම් ගත යුතුය.
දසබිම්බර මාර සෙනඟ වශයෙන් බුද්ධ දේශණාවේ පෙන්වා වදාළේද මේ පංචඋපාදානස්කන්ධයමයි. අභ්‍යන්තර හා බාහිර වශයෙන් රූප උපාදානස්කන්ධය දෙයාකාරය. වේදනා උපාදානස්කන්ධයද දෙයාකාරය. සංඥා, සංඛාර, විඤ්ඤාණය යන පංචඋපාදානස්කන්ධයෝම නිසා දස ආකාරයකින් කෙනෙකු බිමට බර වෙයි. බිම අල්ලාගනී. බිමක පිහිටා සිටියි. ප‍්‍රතිෂ්ඨාපිත වෙයි. මේ නිසා දසබ්ම්බර මාර සෙනඟ වන්නේ අභ්‍යන්තර හා බාහිර පංචඋපාදානස්කන්ධ කොටස් දහයයි.
පංචඋපාදානස්කන්ධයක් අල්ලාගෙන සිටිනා තුරාවට යම් කෙනෙකු මාරයාටද ණය ගෙවිය යුතුය. මරුට ණය ගෙවීමෙන් වැළකෙන්නට නම්, අල්ලාගෙන උපාදානය කරගෙන සිටින පංචඋපාදානස්කන්ධයම අතහැර නිදහස් විය යුතුයි. රූපය මම, රූපය මගේ, රූපය මගේ ආත්මය, වේදනාව මම, වේදනාව මගේ, වේදනාව මගේ ආත්මය ආදී වශයෙන් සංඥාව, සංඛාර හා විඤ්ඤාණයද මමත්වයෙන්, මඤ්ඤතිතාවයෙන් අල්ලා ගෙන, පංචස්කන්ධ කොටස් අල්ලාගෙන සිටිනා තුරාවට හේතුඵල පරම්පරාවකටද බැඳෙයි. සම්බන්ධවෙයි.
මේ පංච උපාදානස්කන්ධයම මම යැයි ගැනීමට, මගේ යැයි ගැනීමට, මගේ ආත්මය යැයි ගැනීමට සුදුසු නොවන බව යම් කෙනෙකු ප්‍රත්‍යක්ශ කර සත්‍යාවබෝධ කරගත හොත් ඒ පුද්ගලයා පංචඋපාදානස්කන්ධයම උපාදානය කර ගැනීමෙන් වැළකෙයි. එයම අතහැර නිවන් අවබෝධ කර ගනී.
Leave a Reply